خوب، بد و زشتِ «وام ریسک» در مدیریت ریسک- قسمت اول

 وام : شما نمی توانید با آن آسوده زندگی کنید، اما بدون آن اصلا نمی توانید زندگی کنید!

چه کسی به نوشتن چک برای وام مسکن، خرید خودرو، وام دانشجویی و غیره علاقه دارد؟ اما واقعیت این است که بدون دریافت وام، اکثر ما نمی‌توانیم از پس هزینه های خانه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، ماشینی که سوار می شویم، یا تحصیلات و دوره هایی را که احتمالاً آینده شغلی با درآمد خوب برایمان تامین می کند، برآییم.

مبلغی که برای دریافت وام ماهیانه یا سالیانه می پردازیم شامل اصل و سود آن است. هرچه مبلغ اصلی وام بیشتر و زمان بازپرداخت آن نیز طولانی تر باشد، می بایست سود بیشتری بپردازید. وام همانطور که می تواند فرصت هایی ایجاد کند که بدون دریافت آن ممکن است از آن فرصت ها بهره نبرید، همزمان می تواند شما را متحمل به پرداخت ضرر کرده و باعث ایجاد دردسر شود. دریافت وام حتی در مواردی می تواند شما را ورشکست کند! به خصوص اگر آن را درست و عاقلانه “مدیریت” نکنید. همین اصل در مورد ریسک های پروژه‌های سازمان‌ به صورت چیزی که اصطلاحاً ما در اینجا آن را «وام ریسک» می‌نامیم، صدق می کند.

وام ریسک چیست؟

وام ریسک یک استعاره معادل هزینه کل پاسخگویی به ریسک ها چه به صورت پیشگیرانه (proactively) و چه از نوع واکنشی(reactively) است. بخش اصلی وام های ریسک، هزینه ای است که ممکن است برای کاهش آنها به طور پیشگیرانه در نظر گرفته شود که احتمالاً حداقل هزینه مدیریت ریسک های شما می باشد. اما اگر از این هزینه صرف نظر کرده و در عوض پس از تحقق ریسک ها بصورت واکنشی عکس العمل نشان دهید، مطمئناً هزینه ای بیش از این حداقل برای شما خواهد داشت که درواقع این هزینه اضافی همان سود وام است. همچنین هر چه مدت زمان بیشتری برای پاسخ دادن به ریسک ها صرف شود، میزان سود بیشتری می بایست پرداخته شود.

البته این را در نظر بگیرید که احتمال رخ دادن تمام ریسک های شناسایی شده نه حتمی و نه غیرممکن است. همچنین میزان تأثیر و تخمین هزینه هر ریسک برای پروژه نه تنها متفاوت، بلکه بطور دقیق نامشخص است. بنابراین، عاقلانه نیست که برای کاهش اثرات تمام ریسک های شناسایی شده، هزینه ی بالایی را از قبل هدر دهیم یا برای صرفه‌جویی در بودجه و هزینه، آنها را به طور کلی نادیده بگیریم. بلکه باید با مدیریت صحیح ریسک ها پس از تحلیل و ارزیابی آنها، در بودجه پروژه خود میزانی کافی برای پرداخت وام های ریسک در نظر داشته باشیم.

این میزان معادل هزینه اقدامات پیشگیرانه ای است که تصمیم به انجام آن دارید، به اضافه ذخایر احتمالی(contingency reserves) در نظر گرفته شده برای پاسخ به خطراتی که در نهایت در آینده محقق می شوند.

چرا وام ریسک را در نظر بگیریم؟

اگر بتوانید میزان وام مورد نیاز ریسک های یک پروژه را تخمین بزنید، می توانید قابلیت مالی پروژه را به طور عینی تری ارزیابی کنید و تصمیمات بهتری برای ادامه/توقف آن بگیرید. همچنین تخمین درست تر میزان وام ریسک دید بهتری در مورد گزینه‌های استراتژیکی که لازم است در مدیریت وام در نظر گرفته شود، به شما می‌دهد.

اگر وام ریسک به عنوان بخشی از بودجه پروژه شما لحاظ شده باشد، شانس بیشتر و اطمینان بالاتری برای تکمیل پروژه در بودجه مجاز دارید. در غیر این صورت، این شانس به کمتر از ۱۰ درصد کاهش می یابد زیرا به عنوان یک اقدام واکنشی، شما احتمالاً مجبور به پرداخت هزینه بیشتر و منفی شدن بودجه خواهید شد. در نتیجه پروژه از نظر مالی غیرقابل دوام بوده حتی بدتر از آن، می تواند اعتبار برند شما را خدشه دار کرده باعث ورشکستی سازمان شما شود.

بنابراین شاید استعاره “وام ریسک” به مدیران در درک کامل تر و میزان اهمیت آن کمک کند و بینش بهتر و دید وسیع تری در مورد سرمایه گذاری پروژه و تصمیمات مدیریت ریسک به آنها ارائه دهد.

نکته قابل توجه این است که سه نوع وام ریسک در پروژه ها وجود دارد: خوب، بد، و زشت! و مدیران می بایست در تشخیص نوع وام ریسک دقت کافی به خرج داده و سخت تلاش کنند که همواره در جهت خوب باشند. “فراموش نکنید همیشه شیب از خوب به بد، و از بد به زشت، به طرز خطرناکی لغزنده است!”

در مقاله بعدی به بررسی هریک از انواع وام ریسک خواهیم پرداخت.

نوشته شده توسط دکتر پراساد کودوکولا